27 marca w wielu przedszkolach i szkołach na całym świecie hucznie obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Teatru, w którym entuzjastycznie uczestniczą również placówki edukacyjne w Polsce. Inicjatywy i wydarzenia mają na celu skupienie uwagi dzieci na fascynującym świecie sceny, odkrywanie tajników sztuki teatralnej i rozwijanie wyobraźni.
Od kiedy obchodzimy Dzień Teatru?
W czerwcu 1961 Helsinkach odbył się 9. światowy kongres Międzynarodowego Instytutu Teatralnego, znanego również jako ITI. To właśnie wtedy, dzięki propozycji Arvi Kivimaa (pisarza, poety, reżysera), prezydenta Fińskiego Instytutu ITI, narodził się Dzień Teatru! Ta idea spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem i tak, 27 marca, w dzień otwarcia Teatru Narodów w Paryżu (międzynarodowego festiwalu teatralnego 27 marca 1957), został oficjalnie wyznaczony jako Dzień Teatru.
- Od 27 marca 1962r, aż do dzisiaj, Dzień Teatru jest świętowany na całym świecie przez ponad sto narodowych ośrodków ITI. Jest to dzień, kiedy aktorzy, twórcy i widzowie łączą się, aby cieszyć się wspólnym doświadczeniem teatralnym.
Jak obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Teatru?
Najważniejszym punktem Międzynarodowego Dnia Teatru jest Orędzie Międzynarodowe, corocznie wygłaszane przez wybitną postać ze świata teatru, muzyki oraz innych dziedzin kultury. Jean Cocteau (francuski poeta, malarz, reżyser filmowy, scenarzysta, dramaturg, a także choreograf sceniczny) jako pierwszy podjął tę szlachetną inicjatywę wygłoszenia pierwszego orędzia.
- Orędzie po przetłumaczeniu na różne języki, staje się inspiracją dla tysięcy działań artystycznych na całym świecie. To swoisty manifest, który łączy w sobie refleksje na temat sztuki teatralnej, kondycji społecznej oraz globalnych wyzwań. Wyróżnienie to dla każdego autora stanowi nie tylko zaszczyt, lecz także potwierdzenie ich wpływu i znaczenia w świecie kultury.
Polacy byli dwukrotnie zaproszeni do przekazania teatralnego przesłania światu. Pierwszym, w 1980 roku, był Janusz Warmiński, długoletni działacz ITI. Jego orędzie, zatytułowane „Teatr – obrońcą pokoju i godności człowieka”, podbiło serca odbiorców na całym świecie, lecz spotkało się z cenzurą w kraju. Drugim, w 2015 roku, był Krzysztof Warlikowski polski reżyser teatralny.
Międzynarodowy Dzień Teatru w Polsce
W Polsce również zgodnie z tradycją uroczyście obchodzony jest ten dzień! Polski Ośrodek Międzynarodowego Instytutu Teatralnego (POITI) każdego roku wybiera autora lub autorkę polskiego orędzia na Międzynarodowy Dzień Teatru. W 2023 roku na mocy decyzji Zarządu POITI wyjątkowo zatwierdzono nazwisko ukraińskiej reżyserki Switłany Oleszko. Choć pochodzi z Ukrainy, od czasu wybuchu wojny tamtejszej znalazła swoje miejsce w Teatrze Polskim im. A. Szyfmana w Warszawie, gdzie tworzy i inspiruje.
9 ciekawych faktów o teatrze – Dzień Teatru w przedszkolu
- Pierwszy teatr w Polsce: Pierwszy stały teatr w Polsce został założony w 1765 roku przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w Warszawie pod nazwą Teatr Narodowy. Warto dodać, że Sala Bogusławskiego może pomieścić 597 widzów.
- Teatr w liczbach: W Polsce funkcjonuje 185 teatrów. W roku 2022 teatry i instytucje muzyczne wystawiły 53 tysiące spektakli i koncertów, które zgromadziły łącznie 9,3 miliona widzów. To rok pełen artystycznej różnorodności, zrealizowany poprzez aż 771 premier.
- Polska szkoła teatralna: Szkoła Teatralna im. Ludwika Solskiego w Krakowie, założona w 1946 roku, jest jedną z najstarszych i najbardziej renomowanych szkół teatralnych w Polsce, która wykształciła wielu wybitnych aktorów i reżyserów.
- Broadway: Broadway w Nowym Jorku to jedna z najbardziej prestiżowych ulic teatralnych na świecie, znana z licznych spektakularnych produkcji muzycznych i dramatycznych. Jest to marzenie wielu aktorów i artystów, aby wystąpić na Broadwayu.
- Kostiumy teatralne: Kostiumy teatralne to nie tylko element wyposażenia sceny, ale także kluczowy aspekt w kreowaniu postaci i atmosfery przedstawienia. Projektanci kostiumów starannie dobierają tkaniny, kolory i kroje, aby odzwierciedlić charakterystykę i emocje bohaterów. Kostiumy mogą być również używane jako narzędzie do sygnalizowania epoki, społecznego statusu czy też odzwierciedlania stylu życia postaci. Dla aktorów założenie kostiumu to często moment, w którym w pełni wchodzą w rolę, odgrywającą istotną rolę w procesie tworzenia magii teatru.
- Dźwięk w teatrze: Dźwięk w teatrze ma kluczowe znaczenie dla budowania atmosfery i emocji. Oprócz dialogów aktorskich, dźwięk może obejmować muzykę, efekty dźwiękowe, czy nawet ciszę. Kompozytorzy i dźwiękowcy dbają o to, aby każdy dźwięk był harmonijnie zintegrowany z akcją na scenie, wzmacniając emocje widzów i nadając wydarzeniom dodatkową głębię. Poprzez staranne dobranie dźwięków, teatr potrafi przekazywać subtelne nuanse, budować napięcie czy też wywoływać silne emocje, co stanowi niezwykle istotny element każdej scenicznej opowieści.
- Mowa ciała: Mowa ciała w teatrze jest niezwykle ważnym narzędziem aktorskim, pozwalającym na wyrażanie emocji, charakterów i relacji między postaciami bez użycia słów. Aktorzy używają gestów, mimiki twarzy, postawy ciała i ruchu, aby przekazać widzom informacje o tym, co dzieje się na scenie.
- Baśnie teatralne: Wiele znanych baśni zostało zaadaptowanych na sceny teatralne, dając dzieciom możliwość zobaczenia ulubionych historii w nowym świetle. Przykłady to adaptacje takie jak „Kopciuszek”, „Królewna Śnieżka” czy „Jaś i Małgosia”.
- Najdłużej grana sztuka: „The Mousetrap” (Pułapka na myszy) Agathy Christie jest uznawana za najdłużej grana sztukę na świecie. Premiera miała miejsce w Londynie w 1952 roku, a przedstawienie nadal jest grane w West Endzie. Co ciekawe sztuka również była wystawiana w Polsce m.in. w Teatrze Nowym w Zabrzu.
Jakie teatry wyróżniamy – rodzaje teatru
Istnieje wiele różnych typów teatrów, z których każdy charakteryzuje się własnym stylem, formą i cechami. Oto kilka najważniejszych typów teatrów:
Szkoła i przedszkole to doskonałe miejsce do odkrywania tajemnic teatru!
- Teatr repertuarowy: Teatr, który regularnie zmienia swoje przedstawienia, utrzymując stały zestaw sztuk w swoim repertuarze. Aktorzy grają różne role w różnych produkcjach, a publiczność może wybierać spośród różnorodnych spektakli.
- Teatr dramatyczny: Teatr dramatyczny często stawia na głęboką analizę ludzkiego zachowania i relacji społecznych, co czyni go nie tylko formą rozrywki, ale również miejscem refleksji nad kondycją ludzką i światem, w którym żyjemy.
- Teatr impresaryjny: Teatr, który posiada własny budynek oraz personel techniczny i administracyjny, ale nie ma stałego zespołu aktorów. Wystawiane sztuki są szkolone i opracowywane gdzie indziej.
- Teatr bulwarowy: Charakteryzuje się on lekkim, komediowym repertuarem, często zawierającym elementy satyryczne i popularne wśród masowego odbiorcy. Teatr bulwarowy ma tendencję do ukazywania życia małżeńskiego czy miejskiego w sposób humorystyczny.
- Teatr uliczny: Przedstawienia teatralne, które odbywają się na ulicach i placach publicznych, zazwyczaj bezpośrednio przed publicznością przechodniów brakuje zazwyczaj, świateł, kurtyny czy dekoracji. Charakteryzuje się on improwizacją, interakcją z widzami i prostą scenografią.
- Teatr ogródkowy: To rodzaj teatru wystawianego na otwartej przestrzeni, najczęściej w ogrodach, parkach lub plenerowych amfiteatrach. Często organizowany latem, aby cieszyć się pogodą i przyrodą podczas oglądania przedstawień.
- Teatr objazdowy: Teatr podróżujący, który wystawia swoje przedstawienia w różnych miejscach, często w mniejszych miastach i miejscowościach, które rzadziej mają dostęp do regularnych produkcji teatralnych.
- Teatr muzyczny: Teatr, w którym muzyka odgrywa kluczową rolę w przedstawieniach. Często obejmuje on musicals, opery, operetki oraz inne spektakle, w których piosenki i muzyka stanowią integralną część fabuły.
- Teatr radiowy i telewizyjny: Teatr wykorzystujący medium dźwiękowe lub wideo do prezentacji przedstawień. Może to obejmować zarówno adaptacje sztuk teatralnych, jak i oryginalne scenariusze napisane specjalnie na potrzeby radia lub telewizji.
- Teatr lalek: Teatr lalek to popularna forma teatru dla dzieci, w którym lalki są głównymi bohaterami. Lalki poruszane przez mechanizm lub aktora‑lalkarza (schowanego za parawanem), który niejednokrotni również użycza lalce własnego głosu. Dzięki tej formie dzieci mogą rozwijać empatię, wyobraźnię oraz umiejętności narracyjne, oglądając, a później tworząc własne przedstawienia. [Teatr Maska w Rzeszowie. W Rzeszowie jest również Muzeum Lalek Teatralnych, w którym obejrzycie nie tylko lalki, ale również dekoracje i projekty scenograficzne.]
- Teatr szkolny: Teatr prowadzony i wystawiany przez uczniów szkół, zazwyczaj pod kierunkiem nauczycieli lub instruktorów teatralnych. Może to obejmować zarówno szkolne przedstawienia teatralne, jak i udział w konkursach i festiwalach teatralnych.
- Teatr Interaktywny: Coraz więcej teatrów oferuje interaktywne przedstawienia, gdzie widzowie mogą aktywnie uczestniczyć w wydarzeniach na scenie. To wspaniała okazja dla dzieci do włączenia się w kreatywny proces teatralny.
- Teatr pantomimy: Teatr Pantomimy, będący formą teatru bez słów, jest popularny na całym świecie. Pantomima, może być doskonałym narzędziem do rozwijania wyobraźni i umiejętności komunikacji niewerbalnej u dzieci. Proste gesty i mimika mogą opowiadać całe historie! [Wrocławski Teatr Pantomimy]
- Teatr bibliodramat: Bibliodrama: Forma teatru, w której biblijne historie i tematy są interpretowane i odtwarzane na scenie. Często obejmuje to dialogi, monologi i interakcję z publicznością, aby lepiej zrozumieć przesłanie Biblii poprzez sztukę.
Teatr w Japonii – Kabuki: Kabuki to tradycyjny japoński teatr, który charakteryzuje się ekstrawaganckimi kostiumami, makijażem i gestykulacją. Jest to jeden z najstarszych rodzajów teatru na świecie, datowany na około XVII wiek. W 2008 roku wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.
Dzień Teatru w przedszkolu – zagadnienia związane z teatrem
- Aktor/Aktorka teatralny to osoba, która specjalizuje się w wykonywaniu ról na żywo na scenie teatralnej. Aktorzy teatralni muszą posiadać szeroki zakres umiejętności, włączając w to zdolności wokalne, taneczne, fizyczne oraz umiejętność szybkiego myślenia i reakcji na zmiany sytuacji na scenie jak również umiejętność pracy w zespole. Ich występy są często oparte na wyrazistej mowie, gestykulacji, ekspresji twarzy i ciele, aby skutecznie przekazywać treść i emocje publiczności.
- Sufler: Dyskretnie podpowiada aktorom tekst, gdy ci zapominają swoich kwestii lub mają trudności w przypomnieniu sobie linii dialogowych. Jego obecność jest niewidoczna dla widzów, ale stanowi ważne wsparcie dla aktorów, przyczyniając się do płynności i sukcesu przedstawienia.
- Didaskalia: To instrukcje dla aktorów i osób odpowiedzialnych za produkcję teatralną, zawierające informacje na temat sposobu interpretacji dialogów, ruchów scenicznych, dekoracji itp. Często są pisane kursywą lub w nawiasach i służą reżyserowi i aktorom do lepszego zrozumienia intencji dramaturga.
- Akt: Jest to podstawowa jednostka strukturalna dramatu, zwykle podzielona na kilka scen. Dzieli się na akty w celu ułatwienia rozumienia i wykonywania przedstawienia oraz umożliwienia publiczności odpoczynku między nimi.
- Scena: Jest to część teatralnej przestrzeni, na której aktorzy wykonują akcję przedstawienia.
- Kurtyna: To materiał, zwykle wykonany z ciężkiej tkaniny, który jest podnoszony lub opuszczany przed lub po przedstawieniu, oznaczając początek lub koniec spektaklu.
- Rekwizyt: Jest to przedmiot używany na scenie przez aktorów w celu wzbogacenia przedstawienia lub ułatwienia narracji. Rekwizyty mogą być zarówno ruchome (np. broń, meble, książki) jak i nietrwałe (np. jedzenie, napoje).
- Opera: To forma widowiska teatralnego, w której akcja jest wyrażana za pomocą muzyki wokalnej oraz często tanecznej. Dialogi są śpiewane, a nie mówione. Opera łączy muzykę, scenografię, kostiumy i śpiew w jedną spektakularną całość.
- Operetka: Jest to lekka forma widowiska teatralnego, podobna do opery, ale zwykle zawierająca więcej dialogów niż śpiewów. Tematyka operetki często skupia się na romansie, komedii lub lekkiej satyrze.
- Kwestia: Jest to tekst mówiony przez aktora na scenie. Może to być monolog, dialog lub inna forma mówienia, która przekazuje treść dramatu.
- Zapadnia: To element scenografii teatralnej, zwykle znajdujący się na przedniej części sceny. Jest to mechaniczne urządzenie, które umożliwia szybkie i niespodziewane wejście lub wyjście postaci scenicznych na scenę, często wykorzystywane w spektaklach dramatycznych dla zaskoczenia publicznością lub w celu wzmocnienia napięcia sceny.
Dzień Teatru w przedszkolu i szkole podstawowej – pomysły na zabawy i atrakcje
- Teatrzyk kukiełkowy: Dzieci mogą zająć się tworzeniem kukiełek teatralnych z papierowych torebek lub skarpetek. Niech każde dziecko zaprojektuje i stworzy swoją własną kukiełkę, a następnie przygotuje krótkie przedstawienie lub scenkę do wykorzystania swoich kukiełek.
- Teatrzyk cieni: Zorganizujcie zajęcia, podczas których dzieci będą mogły tworzyć swoje własne postacie z papieru lub kartonu, a następnie użyć światła i prostych ekranów, aby zagrać przedstawienie teatru cieni. To świetny sposób na rozwijanie kreatywności i umiejętności współpracy.
- Warsztaty charakteryzacji: Malowanie twarzy, zakładanie peruk i masek – dzieci będą mogły przeobrazić się w swoje ulubione postacie z bajek.
- Zwiedzanie teatru: Organizacja wizyty w lokalnym teatrze, gdzie dzieci będą mogły zobaczyć kulisy i porozmawiać z aktorami.
- Wizyta aktora/aktorki teatralnej: Jeśli wizyta w teatrze nie jest możliwa, można zaprosić do przedszkola aktora lub aktorkę, którzy są aktywni w lokalnym teatrze. Opowieść o kulisach pracy w teatrze może być dla dzieci wyjątkowym i niezapomnianym przeżyciem.
- Obejrzenie sztuki teatralnej: W tym dniu warto wybrać się na przedstawienie do lokalnego teatru lub zaprosić grupę teatralną do wystawienia sztuki dla dzieci o tematyce dostosowanej do ich wieku.
Dzień Teatru w przedszkolu to nie tylko okazja do zabawy, ale również do nauki i odkrywania nowych pasji. W tym szczególnym dniu dobrze jest przygotować garść ciekawych informacji dla dzieci, aby lepiej zrozumiały czym jest teatr. Mam również nadzieję, że informacje zawarte w artykule pomogą stworzyć świetny scenariusz dla dzieci w każdym wieku.
Ponadto warto dodać, że teatr jako narzędzie edukacyjne może odgrywać istotną rolę w rozwoju dzieci. Zajęcia teatralne mogą być doskonałym narzędziem do nauki, pomagając dzieciom rozwijać umiejętności czytania ze zrozumieniem, analizy tekstu, współpracy w grupie oraz pewności siebie w publicznym wystąpieniu.
